Metadane – zdjęcia

Autor: Łukasz Wojciechowski

Metadane to ukryte informacje w plikach o tych plikach. Oznacza to, że jeżeli otwieramy plik zdjęciowy to widzimy zdjęcie. A jeśli odczytamy metadane tego pliku to możemy dowiedzieć się, kiedy to zdjęcie było zrobione, jakim aparatem i odczytać różne inne informacje. Metadane – zdjęcia zawierają ich naprawdę dużo. Przekonała się o tym amerykańska dziennikarka, która nie dopilnowała metadanych. Ujawniła przez to swoje osobiste zdjęcia całemu światu. O metadanych pisałem już kiedyś TUTAJ – artykuł do tej pory cieszy się dużą popularnością.

METADANE – ZDJĘCIA – FORMAT EXIF

Jeżeli ktoś nie do końca rozumie co to jest to najłatwiej odnieść metadane do produktów spożywczych. Jeżeli kupimy sobie np. jogurt to możemy go po prostu zjeść. Ale możemy też przeczytać etykietę i dowiedzieć się z czego się składa, albo kiedy został wyprodukowany. Tak samo jest z plikami. Pliki zdjęciowe zawierają metadane w formacie EXIF (Exchangeable Image File Format). Ten format to japoński wynalazek rozwijany od lat 90-tych XX wieku. Od tamtej pory wraz z rozwojem sprzętu fotograficznego zapisywano w plikach coraz więcej informacji.
Takie metadane najprościej jest odczytać w systemie Windows poprzez kliknięcie na plik prawym przyciskiem myszy i wybranie opcji „Właściwości”, a później zakładki „Szczegóły”. Po odczycie osoby porządkujące zdjęcia mogą sprawdzić datę i godzinę ich wykonania, w niektórych przypadkach również współrzędne geograficzne, czyli geolokalizację, o czym zaraz powiem więcej. Osoby interesujące się fotografią mogą sprawdzić, jakim urządzeniem zostało zrobione zdjęcie, albo sprawdzić parametry ustawione przez fotografa.

METADANE – ZDJĘCIA – CZY RZECZYWIŚCIE JEST TAK ŁATWO?

Czytając czy oglądając różne materiały dotyczące metadanych zdjęć najczęściej spotkamy ostrzeżenia, żeby uważać. Jest tam mowa o zagrożeniach, np. że ktoś może odczytać dane GPS ze zdjęcia, które zrobiliśmy w domu i będzie znał nasz adres. Albo zobaczy, że ta fajna knajpa, w której siedzimy i zamieściliśmy zdjęcie nie jest w naszym mieście tylko w Sopocie. Czyli jesteśmy na wczasach, dom pusty, można nas okraść. Oczywiście zawsze warto być ostrożnym, ale w rzeczywistości nie jest tak łato odczytać lokalizację z metadanych. Ktoś musi najpierw włączyć oznaczanie lokalizacji w smartfonie albo aparacie, ale to nadal jest mało. Po pierwsze dlatego, że zdjęcia najczęściej zamieszczamy na portalach społecznościowym – Facebook, Instagram itd. albo przez komunikatory np. WhatsApp i nawet jeżeli zamieszczamy zdjęcie z danymi GPS to te portale czy aplikacje natychmiast to kasują. Jeżeli ktoś korzysta z telefonu Samsung tak jak ja to tam jest taka domyślna aplikacja „Galeria”, która też kasuje lokalizację w formacie EXIF. Czyli jak przeglądamy galerię i udostępniamy komuś zdjęcie z poziomu galerii to nie dostanie naszej lokalizacji. Żeby zachować dane lokalizacji w pliku zdjęciowym na telefonie Samsung, należy zgrać to zdjęcie na komputer przez kabel, albo przesłać przez aplikację inną niż galeria. Proszę sprawdzić jak jest u Państwa w innych telefonach, może jest z tym łatwiej, a przez to bardziej niebezpiecznie.

METADANE – ZDJĘCIA – STRONY WSPOMAGAJĄCE

Klikanie prawym przyciskiem myszy i wybór opcji „Właściwości” nie każdego może usatysfakcjonować. Po pierwsze czasami nie są wyświetlane wszystkie dostępne informacje. Po drugie, nie ma nawet opcji skopiowania danych GPS jeżeli są możliwe. Dlatego można skorzystać ze stron internetowych, które wyciągają metadane z pliku, albo znajdują miejsce na mapie po wprowadzeniu danych o lokalizacji. Na wstępie zalecam tutaj ostrożność, bo jeżeli wgrywamy gdzieś w Internecie plik zdjęciowy to nigdy nie wiadomo do końca co z nim zrobią. I z tymi odczytanymi metadanymi. Ale jeżeli nie stanowi to tajemniczy czy zagrożenia to można sobie poprzez takie strony trochę ułatwić życie.
Pierwsza taka strona to https://www.gpsvisualizer.com/, na której można wgrać plik zdjęciowy, a następnie zobaczyć, gdzie dane zdjęcie zostało zrobione. Jeżeli oczywiście zawiera w sobie metadane GPS. Druga, to najbardziej bezpieczna opcja – https://www.gps-coordinates.net/. Możemy tu przepisać ręcznie dane GPS z „Właściwości” i też lokalizacja pokaże się na mapie, a dodatkowo dane są zmienione w taki sposób, że możemy je skopiować do map Google.

METADANE – ZDJĘCIA – ZAGROŻENIA

Niebezpieczeństwa są oczywiście możliwie. Wyobraźmy sobie, że mamy zdjęcia zgrane przez kabel ze smartfona na komputer i w ustawieniach mieliśmy zaznaczone, żeby była zapisywana lokalizacja. I poznajemy nową osobę w Internecie w celach matrymonialnych na jakimś portalu randkowym. I ta osoba prosi – „wyślij mi kilka swoich zdjęć na maila”. No i potem okazuje się, że jednak chcemy zerwać tą znajomość, bo poznaliśmy kogoś bardziej interesującego, albo coś nam nie odpowiada. W takiej sytuacji wysyłając zdjęcia ze swojego domu podajemy de facto nasz adres i ktoś może nas później nachodzić, nękać. Może się okazać, że to była osoba zaburzona psychicznie itd. Takie sytuacje są prawdopodobne, ale jednak musi to być splot różnych dziwnych okoliczności i to jednak będzie dotyczyło pojedynczych osób.

METADANE – ZDJĘCIA – MINIATURY

Metadane EXIF umożliwiają również zapisanie miniatury całego zdjęcia. Dzieje się tak np. ze zdjęciami w niektórych lustrzankach, co umożliwia przeglądanie miniatur na wyświetlaczu LCD aparatu lub miniaturami w przeglądarkach plików graficznych. Oznacza to, że nawet jeżeli przytniemy później zdjęcie i wybierzemy jego mały fragment to w pliku ktoś może zobaczyć jak wyglądało w oryginale. Już dawno temu brutalnie przekonała się o tym amerykańska dziennikarka zajmująca się kwestiami technologicznymi – Catherine Michelle Schwartz. Przycinała zdjęcia i zamieszczała je na swoim blogu, a program graficzny nie zmieniał w metadanych miniatury na taką nową, przyciętą. W efekcie ktoś dociekliwy pogrzebał w metadanych zamieszczonych zdjęć i okazało się, że pochodzą one z prywatnej sesji dziennikarki, w której była częściowo rozebrana. To przestroga dla wszystkich, żeby uważać na takie sytuacje.

METADANE – JAK SKASOWAĆ?

Na koniec już bardzo krótko o tym jak skasować metadane z pliku. Jest to bardzo proste. Kiedy w systemie Windows wchodzimy we „Właściwości” dokumentu, a następnie w „Szczegóły” to wystarczy kliknąć opcję „Usuń właściwości oraz informacje osobiste”. System zaproponuje nam utworzenie kopii bez właściwości, czyli pozostawienie pierwotnego pliku, albo usunięcie metadanych w tym konkretnym pliku. I sprawa załatwiona. Jeżeli nie w systemie Windows to istnieją strony i aplikacje, które pomagają usuwać metadane.